شناسایی گسل‌های لرزه‌زا در گستره زهان (خاور ایران)؛ بااستفاده از تحلیل داده‌های مغناطیس هوایی، توپوگرافی و مشاهدات صحرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 *. دکتری زمین شناسی گرایش زمین ساخت، دانشگاه بیرجند

2 . استاد گروه زمین شناسی، دانشگاه بیرجند

3 استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه بیرجند

4 استادیار پژوهشکده بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

چکیده

شناسایی گسل لرزه­زای شاج در زمین­لرزه 2012 باختر زهان (خاور ایران) نشان داد که در گستره زهان علاوه بر سامانه گسلی فعال آبیز ـ گزیک ـ آواز گسل­های دیگری نیز می­تواند مستعد ایجاد زمین­لرزه بزرگ باشد. اگرچه داده­های لرزه­ای در سراسر گستره یکسان توزیع نشده­اند اما چین­خوردگی و بریدگی نهشته­های کواترنر بیانگر این است که بایستی این منطقه از لحاظ زمین­ساختی فعال و خطر لرزه­ای آن بالا باشد. پردازش نقشه­های بی­هنجاری مغناطیسی وجود خطواره­های مغناطیسی با جهت­گیری شمال شمالِ باختری (شاج، جان­احمد و تخته­جان) و خاوری ـ باختری (زهان، ساقدر و قهستان) را نشان می­دهد. انطباق مکانی خطواره­های­ مغناطیسی زهان و  قهستان با نتایج به­دست آمده از داده­های GPS، فعالیت گسل­های پی­سنگی خاوری ـ باختری در شمال و جنوب منطقه را تأیید می­کند. بارزسازی خطواره­های ­توپوگرافی و مقایسه آن با خطواره­های مغناطیسی و گسل­های لرزه­زا ایجاد بلوک­های لوزی شکل از روندهای شمال شمالِ باختری و خاوری ـ باختری را نمایان می­سازد.

امامعلی­پور، ع.، خاتمیان، م.ا.، اسکویی، ر.، عبدالهی شریف، ج.، 1390. الگوی زمین­شناسی، دگرسانی و بی­هنجاری مغناطیسی کانسار مس پورفیری مسجدداغی (شرق جلفا)، مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته دانشگاه شهید چمران اهواز، شماره 2، ص 77-89.
فرهودی، ق.ا.، رهنماراد، ج.، طیبی، م.ح.، 1386. استخراج خطواره­های البرز به­کمک داده­های اس­آر­تی­ام نود متر و سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه زمین­شناسی کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی، شماره1(3)، ص 44-51.
کاویانی­صدر، خ.، خطیب، م.م.، زرین­کوب. م.ح.، 1392. ارتباط وضعیت ساختاری با کانه­زائی بر اساس داده­های مغناطیس هوایی، ماهواره­ای و مطالعات صحرایی محدوده معدنی چشمه­خوری (شمال­­باختر بیرجند) ، مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته دانشگاه شهید چمران اهواز، شماره 9، ص 54-62.
وبگاه پژوهشگاه بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله قابل دسترس در: http://www.iiees.ac.ir
وبگاه مرکز لرزه­نگاری کشوری وابسته به مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران (IGUT) قابل دسترس در: http://irsc.ut.ac.ir
یزدان­پناه، ح.، خطیب، م.م.، احمدی­زاده، س.س.، نوروزی،غ.ر.، علیمی، م.ا. ، 1388. شناسایی گسل‌های پنهان لرزه­زا به کمک شواهد ریخت‌زمین‌ساختی و مغناطیسی در منطقه آرین‌شهر (شرق ایران). فصلنامه زمین­شناسی ایران، شماره 11، ص 57-66.