بررسی ارتباط بین ابعاد بلوک‌های گسلی و مقدار فضاهای باز در پهنه‌های برشی شکنا از طریق مدل‌سازی آنالوگ و عددی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

2 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

3 گروه زمین شناسی، دانشگاه بیرجند، ایران

چکیده

هندسه ذخایر معدنی در پهنه های برشی شکنا، به فضای باز موجود در این پهنه ها و به‌خصوص ساختارهای ریدل وابسته است. تلاقی سیستماتیک شکستگی‌های ریدل در مسیر پهنه‌های مزبور، باعث تشکیل بلوک‌های ریدل می‌شود که ابعاد آن‌ها متناسب با فاصله‌بندی بین این شکستگی‌هاست. با افزایش کرنش برشی (γ) در یک پهنه برشی و به دنبال آن چرخش بلوک‌های مزبور، انتظار می‌رود فضاهای باز متناسبی پدید آید که با نفوذ و نهشت محلول‌های کانه‌دار درون این فضاها، باعث تشکیل رگه معدنی هم‌شکل این فضاها گردد. از آنجایی که مقدار فضاهای باز در پهنه‌های برشی متفاوت است، در این تحقیق از طریق مدل‌سازی تجربی و عددی با استفاده از نرم‌افزار 3DEC نشان داده شد که تغییر در ابعاد بلوک‌ها در شرایط جنبشی برابر، یکی از پارمترهای تأثیرگذار بر مقدار فضاهای باز این پهنه‌هاست. لذا این حجم از فضاهای خالی در گستره واحدی از پهنه‌های برشی گوناگون که از جنبه فاصله-بندی شکستگی‌های ریدل با یکدیگر متفاوت هستند، با افزایش ابعاد بلوک‌های ریدل، رابطه معکوس دارد؛ به نحوی که هر چه تعداد بلوک‌های ریدل بیشتر، چرخش بلوکی بیشتر و در پی آن فضاسازی بیشتری انتظار می‌رود. با افزایش کرنش برشی طی یک دگرشکلی پیش‌رونده، در ابعاد بزرگ‌تر بلوک‌های ریدل مورد آزمایش، بیشتر نیرو صرف لغزش‌های بین بلوک‌های ریدل می‌شود تا چرخش بلوکی و ایجاد فضای باز. مقدار فضای باز ایجاد شده در مدل‌سازی عددی همخوانی مطلوبی را با مدل‌سازی آنالوگ نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها