ساختار چین‌خورده تداخلی آچانی و گروه دایک‌های خطی مرتبط با آن: روش نوینی برای آزمایش خمش‌های اروکلاینی؛ شمال قاین-شرق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد،‌ مشهد، ایران

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد

3 هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان.

چکیده

در مجاورت مرز شمالی بلوک لوت و پهنه جوشخورده سیستان، توالی آتشفشانی-رسوبی پالئوسن-ائوسن در شمال قاین یک الگوی تداخلی چین‌خوردگی نشان می‌دهد. ساختارهای هلالی شکل شاهدی بر الگوی تداخلی تیپ ۲ هستند. سطح محوری کلان چین‌های نسل اول امتداد کلی شرقی-غربی دارند، اما خمیدگی‌های آشکاری به سمت شمال و جنوب در آن‌ها بارز است. گروه دایک‌های خطی با ترکیب دیوریت و آندزیت با الگویی شعاعی درون واحدهای آتشفشانی-رسوبی پالئوژن نفوذ کرده‌اند بطوریکه سطح محوری چین‌های نسل اول را قطع نموده‌اند و خود از نسل دوم چین‌خوردگی اثر پذیرفته‌اند. در این تحقیق تغییر روند دایک‌ها در تبعیت از این خمش‌ها معنی‌دار در نظر گرفته شده و علت آن مورد بحث قرار گرفته است. به منظور تعیین سن این حادثه تکتونوماگمایی، سن سنجی دایک‌ها به روش 207Pb/235U کانی زیرکن انجام گرفته و سن سردشدگی در حدود ۴۰ میلیون سال تعیین شده است. تبعیت نسبی امتداد این دایک‌ها همگام با خمیدگی سطح محوری نسل اول چین‌خوردگی (در اثر عملکرد حادثه دوم چین‌خوردگی) الگوی شعاعی با دامنه گشودگی ۳۰ درجه به این دایک‌ها بخشیده است. این واقعیت ممکن است بیانگر همزمانی نفوذ و سردشدگی دایک‌ها با وقوع نسل دوم چین‌خوردگی باشد. انطباق قابل قبول زاویه انحراف دایک‌ها نسبت به زاویه خمش سطح محوری چین‌های نسل اول بر روی نمودارهای رگرسیون خطی می‌تواند روش نوینی برای آزمایش صحت خمش ساختارهایی باشد که از ابتدا خطی بوده‌اند. آنالیز‌های ساختاری ما در منطقه قاین بیان می‌دارد که ساختار آچانی مثال بارزی از خمش بزرگتر اروکلاینی در منطقه، در ائوسن، همزمان با شکلگیری اروکلاین شرق ایران بوده است.

کلیدواژه‌ها