1
گروه زمین شناسی- دانشکده علوم- دانشگاه گلستان- گرگان- ایران
2
گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان
10.22077/jt.2024.7940.1183
چکیده
در این پژوهش، منطقه بلده واقع در یال شمالی البرز مرکزی برای بررسی وضعیت دگرریختی‌های ساختاری انتخاب گردید تا با مطالعه ساختارهای منطقه بتوان الگویی زمین‌ساختی برای این بخش ارائه نمود. با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور، GIS و بررسی‌های صحرایی ساختارها استخراج گردیده و مورد واکاوی‌های هندسی و سینماتیکی قرار گرفتند. نتایج این واکاوی‌ها نشان داد که مهمترین ساختارهای منطقه شامل گسل-های رانده خزر، منگل، نورود و علی‌آباد، تاقدیس عمارت و ناودیس ناگله‌سر می‌باشند. این ساختارها روند خاوری- باختری داشته و از روند البرز مرکزی تبعیت می‌کنند. بررسی گسل‌های منطقه نشان داد که دگرریختی‌های منطقه توسط گسل‌های معکوس (یا رانده) اصلی کنترل شده‌اند. این ساختارها (بجز گسل علی‌آباد) با روند تقریباً خاوری- باختری شامل گسل‌هایی با شیب 40 تا 50 درجه رو به جنوب می‌باشند که سبب راندگی رو به شمال واحدهای سنگی شده‌اند. بررسی ارتباط سینماتیکی ساختارها نشان داد که تاقدیس عمارت از نظر ژنتیکی وابسته به گسل رانده منگل است. همراهی دو گسل نورود و علی‌آباد سبب تشکیل یک ساختار گل‌مانند به صورت بلوکی فراجسته شده که سبب تشکیل این ناودیس گردیده است. وجود دو جهت محور فشارش با امتدادهای N336 و N160 در بخش جنوبی نشان از یک سیستم فشارشی پیچیده دارد که معمولاً در سیستم گسل‌های رانده با شیب مخالف نظیر دیده می‌شوند. چرخش چپگرد محورهای فشارش از شمال منطقه (N50) به جنوب (N15 و N336) می-تواند به خاطر حرکت رو به جنوب-جنوب‌باختر صفحه خزر جنوبی و اثر آن بر یال شمالی البرز بوده که سبب ایجاد یک زمین‌ساخت برشی- فشارشی شده است.
)