بررسی نقش ساختارهای فعال زمین‌ساختی در ابعاد فرکتالی شکستگی‌ها و آبراهه‌های پهنه گسل حسن‌آباد (جنوب‌باختر قزوین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تکتونیک، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان.

2 استادیار گروه تکتونیک، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

3 کارشناسی‌ارشد تکتونیک، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

هدف از این پژوهش، تعیین تراکم شکستگی‌های ساختاری (گسل و خطواره‌ها) و آبراهه‌ها در پهنه گسل حسن‌آباد در جنوب‌باختر قزوین با بررسی الگوی فرکتالی حاکم بر منطقه مورد مطالعه می‌باشد. جهت شناسایی خطواره‌ها و گسل‌های فعال در این پهنه و تحلیل فعالیت‌های زمین‌ساختی از روش‌های دورسنجی و پردازش داده‌ها در محیط نرم‌افزار ArcGIS، استفاده شده است. نقشه خطواره‌ها از داده‌های مکانی، تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 و مدل سایه ارتفاعی و با استفاده از الگوریتم STA تهیه گردید. ابعاد فرکتالی شکستگی‌های ساختاری و آبراهه‌ها به روش مربع شمار و با استفاده از نمودارهای Log – Log، برای 14 پهنه در منطقه مورد مطالعه، محاسبه شده است. براساس ابعاد فرکتالی بدست آمده از خطواره‌ها (Dj=1/91) و گسل‌ها (Dj=1/82)، پهنه j دارای بیشترین بعد فرکتالی است. بر اساس ابعاد فرکتالی شبکه زهکشی پهنه g (Dg=1/91) بیشترین و پهنه j (Dj=1/39) دارای کمترین بعد فرکتالی است که مقادیر پایین بعد فرکتالی آبراهه‌ها نشان‌دهنده برخاستگی در منطقه می‌باشد. نتایج بررسی ابعاد فرکتالی و مشاهدات صحرایی در پهنه گسل حسن‌آباد نشان‌دهنده فعالیت نسبی بیشتر بخش جنوبی و خاوری است. بخش جنوبی مرز بین دو گسل حسن‌آباد و خررود و بخش خاوری مرز برخورد پهنه گسل حسن‌آباد با پهنه فعال گسل ایپک می‌باشد.‌

کلیدواژه‌ها


آقاشاهی اردستانی، س.، 1385. لرزه‌زمین‌ساخت و توان لرزه‌ایی گسل زاهدان و اثر آن بر گستره شهر زاهدان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
چرچی، ع.، خطیب، م. م.، مظفرخواه، م.، برجسته، الف.، 1390. استفاده از تحلیل فرکتالی برای تعیین پویایی تکتونیک شمال منطقه لالی در شمال‌خاور خوزستان، مجله زمین‌شناسی کاربردی پیشرفته، دانشگاه شهید چمران اهواز، جلد1، شماره1، ص47-37.
حاجی، ع.، رحیمی، ب.، 1389. مطالعه الگوهای آماری و فرکتالی سیستم‌های شکستگی منطقه تکنار، ایران‌مرکزی بر روی نقشه رسم‌ شده از روش‌های دورسنجی، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 36، شماره 1، ص136-129.
خطیب، م. م.، شهریاری، س.، 1376. تحلیل فرکتالی سیستم گسلی نهبندان، فصلنامه علوم زمین، سال ششم، شماره 23-24، ص39-32.
عباسی، ث.، یساقی، ع.، 1390. استفاده از تصاویر لندست و داده‌های زمین مغناطیسی در شناسایی خطواره‌های گسلی و تحلیل خاستگاه آنها در ناحیه لرستان، زاگرس چین‌خورده، مجله سنجش از دور و GIS ایران، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 1، ص34-19.
علی‌پور، ر.، پورکرمانی، م.، زارع، م. و اسپندار، ر.، 1389. استخراج اتوماتیک خطواره‌های مرتبط با زون گسلی جوان اصلی زاگرس در جنوب لرستان و مقایسه آن با
برداشت‌های صحرایی، مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی (JSIAU)، جلد 20، شماره 77، ص184-173.
علی‌پور، ر.، صدر، الف. ح.، امینی.، پ.، قمریان، س.، ایزدی، م.، 1395، تحلیل پویایی تکتونیکی گسل مروارید در پهنه گسلی جوان زاگرس با استفاده از داده‌های دورسنجی و تحلیل فرکتالی، بیستمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، تهران، ص823-814.
فاتحی، م.، محجل، م.، خطیب، م. م.، 1390. تحلیل فرکتالی گسل‌ها و ارتباط آن‌ها با زمین لرزه‌ها در پهنه برشی پانه‌ای شکل گسل دهشیر، باختر استان یزد، پژوهش‌های دانش زمین، سال دوم، شماره 8، ص45-3.