بررسی تکتونیک فعال شمال شهرستان اسفراین با استفاده ازشواهد مورفولوژیکی‌‌ و شاخص‌های مورفوتکتونیکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده علوم زمین دانشگاه دامغان

چکیده

شهرستان اسفراین در دامنه‌های جنوبی کوه‌های آلاداغ در شمال خاوری ایران قرار دارد. قسمت‌های شمالی این شهرستان فعالیت‌های شدید تکتونیکی را تجربه می‌کند. به دلیل تراکم بالای جمعیت و نزدیکی به شهر بجنورد مرکز استان خراسان شمالی، مطالعه فعالیت­های تکتونیکی این منطقه یک ضرورت محسوب می‌شود. مطالعه تکتونیک این منطقه در دو بخش شواهد مورفولوژیکی و شاخص­های مورفوتکتونیکی و با هدف کاربرد در پروژه­های عمرانی انجام شد که بر اساس شواهد مورفولوژیکی وقوع زمین لرزه‌های متعدد، جابجایی در سازندهای زمین‌شناسی و  تغییر در جهت گسل‌ها همه موید این است­ که­­ منطقه­­ در ردیف­ مناطق فعال تکتونیکی قرار می­گیرد همچنین از نظر مطالعات­ مورفوتکتونیکی نیز از چند شاخص مورفوتکتونیکی استفاده شد و مقادیر آن برای  ضریب گراویلیوس[1] 99/1، برای شاخص‌های نسبت عرض دره‌ها به ارتفاع آنها(vf) 938/0، برای پیچ و خم جبهه کوهستان(smf)38/1، برای ضریب تاب برداشتگی حوضه() 28/54، برای شاخص سینوسی رودخانه(s) 29/1و برای شاخص ارزیابی نسبی فعالیّت­های تکتونیکی( Iat) 41/1 بدست آمد که براساس نتایج حاصل از تمام این شاخص‌ها منطقه در ردیف مناطق فعال تکتونیکی قرار می‌گیرد. همچنین مطالعات نشان داد از نظر فعالیت‌های تکتونیکی حوضه بیدواز در مرکز و حوضه روئین در باختر حرکات شدید تکتونیکی و حوضه کال ولایت در خاور منطقه حرکات آرامتری را تجربه می‌نماید.
 

کلیدواژه‌ها


 

 


 

 
آق آتابای، م.، عزتی، م.،(1393). تفسیر مورفوتکتونیکی حوضة سولوکلو (خراسان شمالی) با استفاده از شاخص‌های ژئومورفولوژیکی،  فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری – منطقه­ای شماره 13، صفحه 14-152
پژوهشکده بین‌المللی زلزله‌شناسی ایران سایت ایترنتی http://www.iiees.ac.ir
 جداری عیوضی،ج.، 1383.ژئومورفولوژی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور چاپ هفتم   
جعفریان، محمدباقر، طاهری،جعفر(1388)  نقشه زمین شناسی بجنورد ، مقیاس 1:100000، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
 امینی، بهروز( ۱۳۷۹) نقشه زمین‌شناسی۱:۱۰۰۰۰۰ مشکان، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
سازمان­جغرافیایی­نیروهای­مسلح­ایران،­­­نقشه­توپوگرافی1:50000(برگه­های 7664،7662،7563،7364،7264،7364،7564،7464)
عابدینی،م.، شبرنگ، ش.، 1393. ارزیابی فعالیّت‌های نوزمین ساخت در حوضه آبخیز مشکین چای از طریق شاخص‌های ژئومورفولوژی، نشریه جغرافیای و توسعه، شماره 35، 64-49
محمد نژاد، آ.،1395.گسل‌های فعال و تأثیر آن‌ها بر تغییر شکل لندفرم‌های کواترنر شمال خاور دریاچة ارومیه، ایران،پژوهش‌های جغرافیای طبیعی  دانشگاه تهران، دوره 48، شماره 1، صص83- 106
مقامی مقیم، غ.، 1395استان شناسی­خراسان شمالی، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، تهران.
ولدی، ب.، خضری، س.؛ قربانی، م.، 1394، تحلیل و پهنه‌بندی مخاطرات مورفوتکتونیک شهرستان کامیاران، دانش مخاطرات، شماره 2، تابستان 1394، صفحه 251-268
یمانی، م.، علمیزاده، ه.،.تأثیر نو زمین ساخت در مورفولوژی حوضه آبخیز نچی با استفاده از شاخص های زئومتریک و مورفومتریک، فصلنامه­تحقیقات­جغرافیایی، سال 29، شماره 114 صص 22-9